maandag 22 januari 2018

Het Leenstelsel

Feodaliteit in strikte zin verwijst naar het tijdperk van het Europese leenstelsel en de leenroerigheid der Middeleeuwen en roept dan vaak het beeld op van ridders en burchten. Nochtans is het feodaal systeem niet beperkt tot Europa en heeft het een algemenere historische en sociologische betekenis.
Zo zijn in de babylonische samenleving ten tijde van Hammoerabi reeds elementen van de feodale samenleving terug te vinden zoals de immuniteiten en priveleges van de krijgsheren en militairen en  de agrarische economie, die vanuit tempelautoriteiten geleid werd.
De term leenstelsel wordt aangewend in twee verschillende betekenissen. De ene is algemeen, sociologisch en typeert  een vorm van organisatie van de maatschappij. De ander is technisch, juridisch. Sociologisch gezien dan is het leenstelsel typisch voor een menselijke samenleving met de volgende kenmerken: een sterk ontwikkeld systeem van persoonlijke afhankelijkheidsbanden met een aristocratie van beroepskrijgers, wier materiële basis bestaat in land, dat hun werd verleend en dat door afhankelijke landbouwers voor hen werd bewerkt. De grondbezitters oefenen over deze afhankelijke bevolking van hun domeinen als heren en eigener autoriteit een aantal gezagsrechten uit, die in moderne tijd normaliter aan de staat zijn voorbehouden.
Zo men wil, kan men in het leenstelsel in ruime zin vier aspecten vooropstellen als essentieel en karakteristiek: a. een militair aspect: beroepskrijgers zijn door persoonlijke banden van trouw aan een heer verbonden en worden op grond door hem bevoorrecht; b. een economisch aspect: de landbouweconomie is zo ingericht dat ze de krijgersklasse een vast inkomen verzekert, zodat ze vrij blijft voor haar specifieke niet-agrarische activiteiten; het accent van het economische leven valt op de landbouw, het handelsverkeer is onontwikkeld; c. een politiek aspect: de bevoorrechte krijgers oefenen eigener autoriteit talrijke gezagsrechten uit, hetgeen zover kan gaan dat zij het centraal staatsgezag zijn of er zich als volledig onafhankelijk van gaan gedragen; d. een staatsrechtelijk aspect; talrijke functies van openbaar belang, rechterlijke, militaire enz.worden uitgeoefend krachtens persoonlijke, vazallitische verplichtingen i.p.v. krachtens verplichtingen aan de gemeenschap of aan het staatshoofd  als staatshoofd.
VAN CAENEGEM in Historische Winkler Prins Encyclopedie, lemma 'Leenstelsel'.

Voor de technisch, juridische betekenis van het Europese leenstelsel der Middeleeuwen onderzoekt men de betekenissen van Commendatio en Beneficium.
Het woord feodaliteit vindt zijn wortels in het germaanse stamwoord 'Fehu' wat zoveel beduidt als 'het Vee' en te begrijpen is als actief vermogen of aanwendbaar productiemiddel. Grond in de zin van huis en erf wordt aangeduid met de rune Othila. Met Fehu wordt vermogen bedoeld; hetgeen in de nomadische samenleving op te vatten is als het vee; in de rurale, agrarische samenleving als de landbouwgronden en in de hedendaagse, industriële samenleving als de controle over kapitaal en productiegoederen.

Typerend voor de feodale samenleving is dat het een standenstaat betreft met vier typische te benoemen standen;
  •  De Priesters, de clerus, de intellectuelen (Kelken)
  • De Adel, de militairen, de industrielen, de politici (Zwaarden)
  • De Handelaars, de burgerij (Munten)
  • De Boeren, de arbeiders, de lijfeigenen (Staven)
Feodaliteit in zijn algemeen historische en sociologische betekenis vormt een
vast onderdeel van de historisch-dialektische analyse van marxistische denkbeelden.
 Hieronder treft u links aan naar gevonden teksten op de digitale bibliotheek der nederlandse letteren van verschillende tijdschriftartikels met een dieper gravende ontleding van de feodale maatschappij.
Gepost door op

Geen opmerkingen:

Een reactie posten

Abonneren op: Reacties posten (Atom)